Kripto Varlıklar ticaret platformu Hyperliquid'in krizi ve tercihleri

Son zamanlarda, özel bir ticaret olayı kripto varlıklar sektörünün dikkatini çekti. Başlangıçta, bu sadece sıradan bir ticaret işlemi gibi görünüyordu, ancak daha sonra ilkelerle gerçeklik arasında bir çatışma, merkeziyetsiz bir anlayışa meydan okuma ve yeni bir ticaret platformunun varoluş krizi haline dönüştü.

26 Mart'ta, Hyperliquid platformu Meme coin tarafından tetiklenen büyük bir olayla karşılaştı. Bazı büyük yatırımcılar, platform kurallarındaki bir açığı kullanarak HLP havuzuna saldırmak için fon topladılar. Bu yöntem, daha önceki "50 kat kaldıraçlı balina" olayıyla benzerlik gösteriyor.

Başlangıçta, bu sadece Hyperliquid ile saldırgan arasında bir çatışma gibi görünüyordu. Hyperliquid aslında büyük balinaların karşıt taraf işlemlerini üstleniyor, PVP'yi (oyuncu karşı oyuncu) PVH'ye (oyuncu karşı Hyperliquid) dönüştürüyordu. Hyperliquid için 4 milyon dolarlık kayıp sadece küçük bir yaradır.

Ancak, bazı büyük işlem platformları $JELLYJELLY sözleşmesini hızla piyasaya sürdüğünde, durum daha karmaşık hale geliyor. Bu platformların, yangından mal kaçırma niyetinde olduğu görülüyor. Teorik olarak, Hyperliquid, finansal gücüyle büyük balinaların neden olduğu kayıplara dayanabiliyorsa, daha derin likiditeye sahip olan bu büyük işlem platformları, Hyperliquid'i Luna-UST benzeri bir ölüm döngüsüne girmesi için sürekli olarak baskı yapabilir.

Sonunda, Hyperliquid zor bir karar verdi: oylama sonucunda $JELLYJELLY'yi kaldırdı, halk arasında "ağ kablosunu çekmek" olarak bilinir. Bu karar, platformun bazı durumlarda zayıflıklarını kabul ettiğini gösteriyor.

Olayı gözden geçirdiğimizde, Hyperliquid'in yanıtları merkeziyetsiz borsa için normdur. Hyperliquid'den sonra, zincir üstü ekosistem bu "yeni normu" yavaş yavaş kabul edebilir. Merkeziyetsizlik derecesi belki de en kritik olanı değil, daha önemli olan yönetişimin şeffaflığıdır.

Merkeziyetsiz Borsa (DEX), tamamen merkeziyetsiz olmasına gerek olmayabilir, ancak merkezi borsalardan (CEX) daha şeffaf olmalıdır. Kripto Varlıklar kültürü ile sermaye verimliliği arasında bir denge bulmaları gerekmektedir, böylece sürdürülebilirliği sağlanabilir.

Verilere göre, Hyperliquid son iki ayda büyük bir ticaret platformunda sözleşme işlem hacminin yaklaşık %9'unu elinde bulunduruyor. Bu, platformun Hyperliquid'e karşı aktif bir şekilde yanıt vermesinin temel nedeni olabilir; Hyperliquid'in büyümeden önce potansiyel bir tehdidi engellemeye çalışıyor.

Pazar rekabeti bir savaş alanı gibidir. Dün bir platform başka bir DEX'ten kaldırıldığında cüzdan pazar payını ele geçirebildi, bugün birkaç büyük platform yeni rakiplerle başa çıkmak için birleşebiliyor. Bu, sözleşme pazarının üçlü bir denge oluşturmaya başladığını gösteriyor.

Son zamanlarda, zincir üzerindeki protokoller genel olarak zorluklarla karşı karşıya, merkeziyetsizlikte ısrar etmek giderek daha zor hale geliyor. Polymarket, büyük yatırımcıların oracle'ları manipüle ederek sonuçları değiştirdiğini kabul ettikten sonra, topluluk memnuniyetsizliğini dile getirdi. Hyperliquid, baskı altında "internet kablosunu çekmeyi" seçti ve çok sayıda eleştiri aldı.

Bu eleştirilerin bir miktar geçerliliği var. Hyperliquid'in seçimi açıkça mutlak bir merkeziyetsizlik değil, sermaye verimliliği ve protokol güvenliğini öncelikli olarak dikkate alıyor. Kişisel görüşüm, Hyperliquid'in merkezi borsa olarak sıkı bir şekilde düzenlenen bazılarına kıyasla merkeziyetsizliğinin daha düşük olabileceği yönünde. Hyperliquid aslında KYC gereksinimi olmayan bir merkezi borsa gibi, sürekli sözleşme DEX biçiminde mevcut.

Ancak, Hyperliquid'i birçok açıdan değerlendirmemiz gerekiyor. Karşılaştığı birçok sorun, merkezi borsa tarafından daha önce yaşanmıştır. Şu anda Hyperliquid'in yeterince merkeziyetsiz olmadığını eleştiren borsalar bile, 12 Mart 2020'deki piyasa çalkantısı sırasında acil önlemler almadıkları takdirde, tüm Kripto Varlıklar endüstrisini tehlikeye atabilirlerdi.

Merkeziyetsizlik ile merkeziyetçilik arasındaki denge, klasik bir sorundur. Merkeziyetsizliğe ulaşma çabası kesinlikle belirli bir sermaye verimliliğinden feragat edilmesini gerektirirken, aşırı merkeziyetçilik ise serbest sermaye akışını çekemeyebilir.

Hyperliquid'in organizasyon yapısı bir konsensüs katmanı ve iki iş katmanından oluşmaktadır. Konsensüs katmanı HyperBFT algoritması ve onun L1 zinciridir; iş katmanları, L1 üzerinde inşa edilen HyperCore (Hyperliquid tarafından kontrol edilen özelleştirilmiş bir spot ve sözleşme borsa) ve HyperEVM (standart bir "EVM zinciri") içerir.

Bu karmaşık mimaride, L1 ile HyperCore/HyperEVM arasındaki çapraz zincir işlemleri ve HyperCore ile HyperEVM arasındaki etkileşimler, potansiyel güvenlik açıklarıdır. Bu durum, Hyperliquid proje ekibinin neden yüksek kontrol sağlaması gerektiğini de açıklamaktadır.

Sürekli sözleşme DEX alanında, Hyperliquid'in yeniliği mimaride değil, "ölçülü merkezileşme" yöntemiyle, diğer başarılı projelerin LP tokenizasyon modellerini öğrenmekte ve listelenme ile airdrop stratejilerini birleştirerek, piyasa katılımcılarını sürekli olarak teşvik etmektedir. Bu sayede merkezi borsa tarafından domine edilen türev piyasasında kendine bir yer edinmeyi başarmıştır.

Bu, Hyperliquid'i savunmak değil, bu durumun sürekli sözleşme DEX'lerinin gerçeği olduğunu belirtmektir. Mutlak merkeziyetsiz yönetişime ısrar ederseniz, kara kuğu olaylarına zamanında yanıt veremezsiniz. Krizlere hızlı ve etkili bir şekilde yanıt vermek için mutlaka bir derece merkezi kontrol gereklidir.

NFT pazarındaki rekabet gibi, merkeziyetçilik tartışmasının da farklı düzeyleri vardır. Hyperliquid'in merkeziyeti esas olarak protokol değişikliklerinde kendini gösterir. Bu makalenin odak noktası merkeziyetçilik derecesini tartışmak değil, sermaye verimliliğinin yeni nesil zincir içi protokollerin daha merkezi bir yöne doğru evrilmesini teşvik edeceğini vurgulamaktır; bu da daha yüksek verimlilik karşılığında olacaktır.

Hyperliquid'in özellikleri, zincir üzerindeki yapıyı kullanarak merkezi borsa verimliliğini hedeflemek, likiditeyi çekmek için token ekonomisini kullanmak ve güvenliği sağlamak için özelleştirilmiş teknoloji yığınını kullanmaktır.

Teknik mimarinin ötesinde, Hyperliquid'in gerçek zorluğu, token ekonomik modelinin sürdürülebilirliğindedir. Hyperliquid, diğer projelerin LP tokenizasyon modellerinin bir üst versiyonudur ve kullanıcıların protokol gelirini paylaşmalarına izin vererek daha fazla likidite yaratır ve aynı zamanda token fiyatını destekler.

Ancak bu, proje tarafının protokol gelirinin normal işleyişini sürdürebilmesi için yeterli kontrol yeteneğine sahip olmasını gerektirir. Özellikle yüksek kaldıraçlı sözleşme piyasasında, kazançlar büyürken risk de artar. Bu, Hyperliquid ile geleneksel spot DEX'in ana farkıdır.

Şu anda Hyperliquid'in 16 düğümünden 5'i Hyper Vakfı tarafından kontrol edilmektedir. Ancak staking oranında, vakfın toplam stake miktarı 330 milyon Hyper coin olup, bu da tüm düğümlerin %78,54'ünü oluşturarak 2/3 çoğunluğun çok üzerinde.

Son güvenlik olaylarını gözden geçirmek: 2024 yılı Kasım ayında, Hyperliquid mimarisinin yeterince merkezi olmadığı belirtildi, bu suçlama temelde doğrudur. 2025'in başında, "50 kat kaldıraçlı balina" olayı Hyperliquid'in diğer borsalarla benzer açıklarını ortaya çıkardı, ancak zincir üzerindeki şeffaflık onu hedef haline getirdi. 26 Mart 2025'te, Hyperliquid "ağ kablosunu çekme" JELLYJELLY tasfiyesi, bu karar tamamen gerçeği yansıtıyor, vakıf gerçekten de oy haklarının büyük çoğunluğunu kontrol ediyor.

Pazar oyunlarında, merkeziyetsiz düşünce giderek sermaye verimliliği ile uzlaşmaya başladı. Hyperliquid, VC, airdrop ve iç tasfiye gibi kötü davranışları (bazı projelerin kurucularının tokenleri sürekli satmasına kıyasla) mümkün olduğunca azaltmaya çalıştı, normal ürün formunu korumaya çalışıyor ve işlem ücretleriyle kar etmeyi umuyor.

NFT pazarının başarısızlığına kıyasla, sürekli sözleşme DEX'leri zincir üzerindeki bir gereklilik olarak görülüyor, bu nedenle Hyperliquid'in modeli muhtemelen pazar tarafından kabul edilecektir.

Ancak, bazı borsaların hacklenmesinin ardından topluluk, borsaların kullanıcı fonlarını kötüye kullanıp kullanamayacağı konusunda şüpheler taşırken, Hyperliquid kriz geçirdikten sonra kurucu ve ekibin zihniyetindeki değişim daha dikkat çekici. İyi bir insan olarak sorgulanan bir duruş sergilemeye devam mı edecekler, yoksa geleneksel borsalarla aynı yolda mı ilerleyecekler?

Başka bir deyişle, merkeziyetçilik olup olmama konusunda takılmak, tartışmanın ana noktasından uzaklaşmamıza neden olabilir. Tam şeffaflıkta protokol kurallarının, tüm piyasanın açık bir saldırısına yol açıp açmayacağını veya zincir üzerindeki göç sürecinin gerilemesine neden olup olmayacağını düşünmeliyiz.

Gerçekten düşünülmesi gereken ders veya deneyim şudur: Merkeziyetsiz bir理念yi mi takip edeceğiz, yoksa doğrudan sermaye verimliliği ile mi uzlaşacağız? Bu giderek daha çalkantılı dünya gibi, ara alan giderek daha daralıyor.

Kısmen merkezileşmiş + şeffaf kurallar + gerekli olduğunda müdahale mi, yoksa %100 merkezileşmiş + kara kutu operasyonu + her an müdahale mi seçelim?

2008 finansal krizinden sonra, ABD hükümeti doğrudan piyasayı kurtardı ve vergi mükelleflerinin onayı olmadan Wall Street'i kurtardı; bu, Bitcoin'in doğmasını sağlayan zemin oldu. Artık, Hyperliquid olayı sadece bu eski şemanın bir kopyasıdır; tek fark, kurtarılmayı bekleyen zincir üzerindeki Wall Street'in rolünün değişmiş olmasıdır.

Hyperliquid krizi sonrası, sektördeki büyük isimler peş peşe eleştirilerde bulundu: Bazı tanınmış kişilerden diğer sektör profesyonellerine kadar, Hyperliquid'in merkeziyetsizleşme ilkesine bağlı kalmasını talep ettiler. Bu da zincir üzerindeki ticaret rekabetinin bir devamı; bazıları daha önce diğer projelerin uygulanabilirliğini sorgulamıştı, ama bugün aynı cephede yer alıyorlar.

Oyuna katıldığınızda, bir piyon olmayı göze almanız gerekir.

Ne on-chain ne de off-chain, kesin bir ideoloji ve göreceli bir alt çizgiye ihtiyaç vardır.