Xu hướng mới về quản lý mã hóa của Liên minh Châu Âu: Sự tranh cãi do việc thực hiện MiCA gây ra

Thị trường EU đã xuất hiện những xu hướng mới sau khi quy định về mã hóa tài sản (MiCA) có hiệu lực. Malta đã thu hút nhiều sàn giao dịch mã hóa nhờ cơ chế phê duyệt nhanh chóng, nhưng cách làm này cũng đã gây ra sự nghi ngờ từ các cơ quan quản lý.

Malta, với dân số chỉ 500.000 người, đang trở thành lựa chọn phổ biến cho các doanh nghiệp mã hóa tại châu Âu. Chỉ trong vài tuần sau khi MiCA có hiệu lực, quốc gia này đã cấp giấy phép cho nhiều sàn giao dịch nổi tiếng, các tổ chức có giấy phép có thể tự do hoạt động tại 30 quốc gia trong khu vực kinh tế châu Âu. Gần đây, lại có thêm sàn giao dịch tham gia vào hàng ngũ xin giấy phép Malta.

Tuy nhiên, việc Malta nhanh chóng thực hiện MiCA cũng đã gây ra tranh cãi. Mặc dù các quy định CASP nhằm thống nhất tiêu chuẩn châu Âu, các quốc gia vẫn có quyền tự chủ trong quá trình phê duyệt. Các chuyên gia trong ngành nghi ngờ liệu việc thẩm định của Malta có đầy đủ hay không, và liệu tốc độ phê duyệt có quá nhanh hay không.

Luật Tài sản Tài chính Ảo được Malta ban hành vào năm 2018 (VFA) đã đặt nền tảng cho việc chuyển tiếp suôn sẻ vào hệ thống MiCA. Khung pháp lý này đã được công nhận chính thức là "cơ bản tương đương với MiCA". Theo quy định, các doanh nghiệp sở hữu giấy phép VFA trước ngày 30 tháng 12 năm 2024 sẽ được hưởng quyền ưu tiên và quyền cấp phép nhanh chóng của MiCA. Các cơ quan quản lý cho biết, hệ thống bản địa trưởng thành có thể giúp các doanh nghiệp hiện tại nhận được sự phê duyệt nhanh hơn.

Khả năng thích ứng nhanh chóng với sự thay đổi quy định của Malta mặc dù mang lại thuận lợi cho doanh nghiệp, nhưng cũng gây ra những nghi ngờ về bản chất của quy định này. Các chuyên gia chỉ ra rằng, những khu vực pháp lý nhỏ thực sự có thể thích ứng nhanh hơn với sự thay đổi quy định, nhưng đặt câu hỏi liệu việc phê duyệt nhanh chóng có được trang bị khả năng thi hành pháp luật tương ứng hay không. Họ nhấn mạnh rằng, cơ chế giám sát liên tục và đội ngũ thực thi mã hóa chuyên nghiệp mới là điều quan trọng.

Mặt khác, các nhà thực hành mã hóa địa phương cho rằng sự quen thuộc của Malta với việc quản lý tài sản kỹ thuật số là lợi thế cạnh tranh cốt lõi của nó. Một luật sư đã chỉ ra rằng, các doanh nghiệp cần có sự quản lý chuyên nghiệp và liên tục, trong khi các quốc gia mới thực hiện MiCA chưa chắc có khả năng này.

Tuy nhiên, cũng có những người trong ngành chỉ trích cách làm của Malta. Giám đốc điều hành của một sàn giao dịch Ba Lan thẳng thắn cho rằng, việc phê duyệt MiCA không nên tùy tiện như đồ ăn nhanh, trường hợp một sàn giao dịch được phê duyệt sau bốn ngày chính là minh chứng cho vấn đề.

Mặc dù có nhiều tranh cãi, nhiều sàn giao dịch nổi tiếng vẫn chọn cách nhanh chóng được phê duyệt thông qua Malta để có được giấy phép MiCA. Tuy nhiên, những doanh nghiệp này cũng phải đối mặt với những thách thức về sự tuân thủ. Chẳng hạn, một sàn giao dịch đã đạt được thỏa thuận với Bộ Tư pháp Hoa Kỳ vì các vấn đề như hoạt động không có giấy phép ngay sau khi nhận được giấy phép tạm thời, và đã bị cơ quan quản lý Malta phạt vì vi phạm quy định chống rửa tiền.

Cơ quan quản lý Malta đã phản hồi rằng họ áp dụng nguyên tắc phê duyệt dựa trên rủi ro, nhấn mạnh việc đánh giá thận trọng dựa trên thông tin thời điểm đó, cân bằng giữa hiệu quả và rủi ro. Các doanh nghiệp liên quan cho biết họ đã có nhiều năm hoạt động tại Malta và đã nắm giữ giấy phép VFA khi nộp đơn MiCA.

Các quốc gia như Pháp bày tỏ lo ngại về cách làm của Malta. Các cơ quan quản lý của Pháp cảnh báo về nguy cơ phê duyệt MiCA mang tính "nhanh chóng như đồ ăn nhanh", kêu gọi tăng cường sự phối hợp của Cơ quan Quản lý Chứng khoán và Thị trường Châu Âu (ESMA) để ngăn chặn doanh nghiệp chọn lựa địa điểm phê duyệt dễ dãi nhất.

Vấn đề về tính minh bạch trong quy trình cấp phép MiCA cũng đã gây ra sự quan tâm. Tiêu chuẩn phê duyệt của các quốc gia thành viên khác nhau một cách đáng kể, mặc dù ESMA và Cơ quan Quản lý Ngân hàng Châu Âu (EBA) đã thiết lập cơ chế phối hợp, nhưng việc thực thi thực tế vẫn không đồng nhất. Sự khác biệt trong quản lý này đã dẫn đến sự lựa chọn rõ ràng của các doanh nghiệp: Pháp chỉ phê duyệt 3 CASP, trong khi tiêu chuẩn nghiêm ngặt của nó cũng đã khiến một số doanh nghiệp từ bỏ thị trường Pháp.

Các cơ quan quản lý của Liên minh Châu Âu đang tiến hành kiểm tra Malta. Theo báo cáo, sau một sự cố tấn công mạng, nhiều cơ quan quản lý đã thúc giục ESMA điều tra một sàn giao dịch và xem xét quy trình phê duyệt của Malta. ESMA đã khởi động "đánh giá ngang hàng" đối với một quốc gia thành viên có quy định lỏng lẻo.

Chuỗi tranh cãi này phản ánh mâu thuẫn cơ bản mà EU phải đối mặt trong việc thực hiện MiCA: làm thế nào để đạt được sự cân bằng giữa việc tập trung quản lý và quyền tự chủ của các quốc gia thành viên. Một chuyên gia trong ngành chỉ ra rằng vấn đề then chốt nằm ở việc EU chọn quyết định tập trung theo chế độ liên bang để đối phó với Trung Quốc và Mỹ, hay giữ nguyên sự phi tập trung và tôn trọng lợi thế chuyên môn của từng quốc gia.

Các doanh nghiệp mã hóa đang phải đối mặt với sự bất đồng trong các tiêu chuẩn thực thi MiCA của các quốc gia. Một số doanh nghiệp khi nhận được giấy phép từ một số quốc gia đã đặc biệt nhấn mạnh đây là "giấy phép chính thức có hiệu lực ngay lập tức", ngụ ý sự nghi ngờ về tính tương đương của giấy phép.

Ngoài các tranh cãi về quy định, Malta còn xảy ra đối kháng pháp lý với Ủy ban Châu Âu do "chương trình đầu tư nhập tịch". Tòa án tối cao châu Âu gần đây đã phán quyết rằng chương trình "thị thực vàng" của nước này bán quốc tịch EU cho các nhà đầu tư là trái pháp luật. Ủy ban Châu Âu cho rằng chương trình này đã mở ra cánh cửa cho rửa tiền, trốn thuế và tham nhũng.

Mặc dù "thị thực vàng" không có mối liên hệ trực tiếp với quy định về mã hóa, nhưng mô hình thu hút giới triệu phú và các ông lớn mã hóa ở Malta có sự tương đồng. Một số chuyên gia chỉ ra rằng hệ thống quy định ở châu Âu tồn tại khoảng trống để trục lợi, các doanh nghiệp có thể lựa chọn các khu vực có quy định lỏng lẻo hơn. Điều này phản ánh rằng Liên minh Châu Âu vẫn chưa thiết lập được một hệ thống quy định thống nhất hiệu quả cho các tổ chức giao dịch chính thức.