Tổng quan về năm làn sóng của dự án Web3 AI

Kể từ khi blockchain giao thoa với AI, lĩnh vực tiền điện tử đã trải qua năm làn sóng chính của cơn sốt khái niệm AI. Mỗi làn sóng đều có các dự án hoặc sự kiện tiêu biểu dẫn dắt, thể hiện sự chuyển mình từ việc đầu cơ khái niệm thuần túy đến việc khám phá công nghệ dần dần.

Làn sóng đầu tiên (Giai đoạn khám phá sớm) - Tiền điện tử ý tưởng AI bắt đầu phát triển: Rượu mới trong chai cũ

Trong khoảng thời gian 2018-2019, một số dự án bắt đầu thử nghiệm kết hợp khái niệm blockchain và AI, nhưng ảnh hưởng hạn chế. Sau khi ChatGPT ra mắt vào đầu năm 2023, thị trường đã nảy sinh vô vàn tưởng tượng về triển vọng "AI + blockchain", dẫn đến làn sóng đầu tiên của thị trường. Dự án đại diện Fetch.ai (FET) tuyên bố xây dựng mạng lưới đại lý AI phi tập trung, giá đã tăng nhanh vào tháng 1 năm 2023, giá trị thị trường vượt qua 200 triệu đô la. Các đồng tiền liên quan đến AI như SingularityNET(AGIX), Ocean Protocol(OCEAN) cũng dẫn đầu thị trường.

Giai đoạn này có đặc điểm là các dự án cũ được làm mới lại câu chuyện. Nhiều đồng tiền mã hóa ý tưởng AI phát hành từ 2017-2019 đã được hồi sinh nhờ vào làn sóng của ChatGPT, trở thành tâm điểm thu hút vốn. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, nhiều sản phẩm của các dự án này vẫn ở giai đoạn đầu, ứng dụng thực tiễn còn ít, mức tăng chủ yếu xuất phát từ tâm lý thị trường và sự kỳ vọng vào xu hướng AI.

Làn sóng thứ hai - "Thị trường bò giá tăng tiền điện tử" kích thích đồng Meme AI

Sự phục hồi của Bitcoin bắt đầu vào cuối năm 2023 được coi là một "cuộc thị trường bò crypto" mới. Trong đó, hai lĩnh vực đã dấy lên cơn sốt: một là ký tự và biểu tượng trong hệ sinh thái BTC, hai là lĩnh vực Meme. Một số dự án Meme bắt đầu tích hợp khái niệm AI, xuất hiện cơn sốt AI Meme coin.

Một trường hợp điển hình là $TURBO, được gọi là đồng meme đầu tiên trên thế giới do AI tạo ra. Các nghệ sĩ kỹ thuật số đã sử dụng ChatGPT để giúp thiết kế và phát hành đồng TURBO, với số vốn khởi đầu chỉ 69 đô la. Đồng meme chủ đề ếch này "được tổ chức" bởi AI đã tăng giá mạnh mẽ trong thời gian ngắn sau khi ra mắt, thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ. TURBO đã nổi tiếng với câu chuyện "AI tạo ra đồng meme vĩ đại tiếp theo", sau khi niêm yết trên nhiều sàn giao dịch, giá của nó đã tăng hàng trăm lần chỉ trong vài tuần, giá trị vốn hóa thị trường từng lọt vào danh sách các đồng meme hot.

Đặc điểm cốt lõi của làn sóng này là AI trở thành một chiêu trò hòa nhập vào văn hóa con của tiền mã hóa. Nhiều dự án mới tự xưng là kết hợp các công cụ AI như ChatGPT, Midjourney để tạo tên, hình ảnh hoặc cốt truyện cho đồng tiền, phát hành các đồng meme với nhiều yếu tố AI. Tuy nhiên, thực chất, những đồng meme này không có giá trị công nghệ AI, chỉ là trò chơi cộng đồng đang thổi phồng khái niệm AI. Làn sóng thứ hai dần suy giảm vào nửa cuối năm 2024, nhiều đồng meme AI nhanh chóng trở về giá trị 0, thị trường bắt đầu bình tĩnh.

Làn sóng thứ ba - Meme AI Agent và huyền thoại GOAT

Giai đoạn cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, ngành công nghiệp tiền điện tử đã chứng kiến một tầm cao mới trong sự kết hợp giữa AI và các câu chuyện blockchain: Sự nổi lên của AI Agents ( AI thông minh ) đã đẩy sự thổi phồng từ meme đơn giản sang các đại lý tự động hóa có cốt truyện. Sự kiện mang tính biểu tượng thúc đẩy cơn sốt này là sự bùng nổ của Goatseus Maximus ( $GOAT ).

$GOAT ban đầu được phát hành trên chuỗi Solana như một đồng meme, nhưng đằng sau nó là câu chuyện "Sáng tạo AI thông minh": Được cho là một AI đại diện có tên "Truth GPT" quyết tâm tạo ra một đồng meme thành công, thậm chí đã nhận được sự chú ý và tài trợ từ nhà đầu tư nổi tiếng Marc Andreessen. Với bối cảnh như vậy, GOAT đã ngay lập tức kích thích tâm lý thị trường ngay khi ra mắt, giá trong ngày đầu tiên đã tăng vọt hơn 120 lần, chỉ trong vài tuần đã chạm mức cao khoảng $0.4664.

Cơn sốt GOAT đã tiết lộ sức mạnh của câu chuyện AI Agent Narrative trong lĩnh vực tiền điện tử: các đội ngũ hoặc cộng đồng đã tưởng tượng ra câu chuyện về "AI tự chủ" dẫn dắt các dự án, khiến cho các token trở nên hấp dẫn như một cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Trong thời gian này, ngoài GOAT, các khái niệm liên quan đến AI đại diện khác cũng xuất hiện như TruthGPT, các DAO giao dịch AI tự động khác nhau, nhiều giá cũng đã tăng vọt trong thời gian ngắn.

Tuy nhiên, hầu hết các dự án vẫn dừng lại ở giai đoạn kể chuyện, cái gọi là AI agent thường chỉ là kịch bản logic được thiết lập sẵn, còn xa mới đạt được ứng dụng thông minh tự chủ thực sự. Cơn sốt này đạt đỉnh và sụp đổ vào khoảng tháng 1 năm 2025, giá các đồng tiền như GOAT nhanh chóng giảm mạnh. Toàn bộ lĩnh vực AI Agent đã từ chỗ nóng bỏng cách đây vài tháng rơi vào vực thẳm.

Cuộc cách mạng thứ tư - Sự nổi lên của hệ sinh thái AI a16z + Khái niệm cơ bản về AI Agent

Cuối năm 2024, một loạt các dự án AI chú trọng hơn vào công nghệ và xây dựng hệ sinh thái sẽ xuất hiện. Khác với giai đoạn trước chủ yếu do cộng đồng thúc đẩy, giai đoạn này có sự xuất hiện của các dự án nền tảng AI với bối cảnh nổi bật hoặc tầm nhìn nghiêm túc. Điển hình như ai16z và Virtuals, được coi là đại diện cho "hệ sinh thái AI a16z". Điểm chung của các dự án này là: xây dựng cơ sở hạ tầng AI Agent, cố gắng trở thành "cửa hàng ứng dụng" cho các AI thông minh trong lĩnh vực Web3.

$AI16z là đồng Meme AI hiện tượng nổi lên vào tháng 11 năm 2024, được định vị là quỹ giao dịch AI phi tập trung dựa trên Solana, tức là "AI đầu tư DAO", với cốt lõi là sử dụng AI để thu thập thông tin thị trường trên chuỗi và ngoài chuỗi, phân tích cảm xúc cộng đồng và tự động thực hiện giao dịch. Khái niệm mới mẻ này ngay lập tức thu hút sự chú ý của thị trường sau khi ra mắt: vào cuối tháng 10 năm 2024, chỉ trong một ngày, vốn hóa thị trường đã từ 0 tăng vọt lên khoảng 80 triệu đô la. Điều bất ngờ là, người sáng lập a16z, Marc Andreessen, cũng đã lên Twitter để ủng hộ nó.

Để nâng cao giá trị của token, nhóm ai16z đã đề xuất một kế hoạch kinh tế vào tháng 12 năm 2024 nhằm tiến hóa dự án thành "AI Layer1": nghĩa là ra mắt một Launchpad chuyên phục vụ cho các đại lý AI, khiến token ai16z trở thành đồng tiền cơ sở và phương tiện phí giao dịch cho các giao dịch của các tác nhân thông minh, đồng thời thiết kế các cơ chế khuyến khích nút và mua lại giá trị. Ở giai đoạn này, có thể thấy nhóm dự án đang cố gắng chuyển từ sự thổi phồng sang xây dựng một hệ sinh thái bền vững, thông qua sức mạnh công nghệ và mô hình kinh tế để hỗ trợ giá trị token.

Trong cùng thời gian, giao thức Virtuals rất thành công trong việc quảng bá hệ sinh thái. Đội ngũ của họ đã xây dựng một câu chuyện hấp dẫn, thu hút nhiều nhà phát triển tạo ra các dự án AI đại diện trên nền tảng của họ, cũng như thu hút một lượng lớn nhà đầu tư cá nhân tham gia. Vào thời điểm cao điểm, vốn hóa thị trường đầy đủ (Fully Diluted Valuation) của các dự án hàng đầu trong hệ sinh thái Virtuals đã một thời vượt qua 5 tỷ USD, trong khi FDV của token tương ứng với khung Eliza cũng đạt khoảng một nửa. Một số dự án nổi bật khác như AIXBT đã từng đạt vốn hóa thị trường hàng trăm triệu USD.

Tuy nhiên, quy mô người dùng và doanh thu thực tế vào thời điểm đó vẫn chưa theo kịp với định giá. Đầu năm 2025, thị trường nói chung đã trở nên lạnh nhạt, giá trị của các token trong những dự án này đã giảm một nửa hoặc thậm chí sụp đổ, cho thấy chỉ có tầm nhìn và câu chuyện lớn vẫn không thể duy trì được giá. Đến thời điểm hiện tại, những đại diện của làn sóng thứ tư vẫn chưa thực sự trở thành "cửa hàng ứng dụng" cho AI Agent, mà chủ yếu giống như một nền tảng tập trung vào meme AI Agent.

Đợt sóng thứ năm - "Trăm hoa đua nở" gần gũi hơn với ứng dụng thực tiễn

Vào đầu quý 2 năm 2025, lĩnh vực WEB3 AI bắt đầu nóng trở lại, các điểm nóng bắt đầu rõ ràng "thoát khỏi ảo và đi vào thực": có những nền tảng và công cụ AI Agent thế hệ mới; có một chuỗi sinh thái AI mới phù hợp cho việc vận hành các dự án AI; có việc sử dụng dữ liệu người dùng để tận dụng đặc tính phi tập trung làm giá trị lưu trữ; thậm chí có những dự án kết hợp WEB3 AI với các lĩnh vực công nghệ cao khác như robot. Dưới đây là một số ví dụ về làn sóng thứ năm:

( Zerebro

Là một dự án AI thông minh trong hệ sinh thái Solana, Zerebro chủ động cung cấp nền tảng tạo nội dung phi tập trung và triển khai đại lý, cố gắng xây dựng "Nền tảng Khởi động AI Đại lý Tiêu dùng". Đội ngũ của họ đã công bố vào cuối năm 2024 phát triển nền tảng phát hành đại lý có tên là "Zentients", dự kiến sử dụng token ZEREBRO như một phương tiện chi phí và hoàn trả giá trị cho việc tạo ra AI Agent. Cảnh tượng mà Zerebro mô tả là: bất kỳ ai cũng có thể một lần nhấp chuột để tạo ra AI đại lý của riêng mình trên nền tảng và phát hành token con tương ứng của đại lý đó; token ZEREBRO sẽ đóng vai trò là công cụ thanh toán và quản trị chung cho tất cả các dịch vụ đại lý, giúp tích lũy giá trị.

Nhờ vào sự kích thích này, giá token ZEREBRO đã liên tục tăng cao vào đầu năm 2025. Vào tháng 4 năm 2025, ZEREBRO đã tăng vọt 400% chỉ trong hai ngày, thu hút sự chú ý lớn từ thị trường. Cùng thời gian đó, một số dự án liên quan khác cũng bùng nổ: chẳng hạn, token $AIOS được cho là "Hệ điều hành Agent" đã phục hồi gấp 10 lần, và lĩnh vực Crypto AI đã hoạt động trở lại sau nhiều tháng im ắng. Sự tưởng tượng của nhà đầu tư đang chuyển từ các AI Agent đơn lẻ sang nền tảng hỗ trợ cơ sở: thị trường bắt đầu theo đuổi những dự án cung cấp giao diện tiêu chuẩn, giao thức truyền thông và môi trường triển khai cho các đại lý AI.

Tuy nhiên, Zerebro gần đây đã khuấy động thị trường theo một cách kỳ lạ: đồng sáng lập Jeffy Yu đã đăng tải video "tự sát" trên mạng, một nền tảng đăng cáo phó cũng đã phát hành cáo phó liên quan và đăng trên báo San Francisco Chronicle, sau đó đã kích thích một đồng meme mới LLJEFFY tăng vọt lên hơn 100 triệu đô la, rồi ngay lập tức giảm xuống gần như về không. Một số KOL phát hiện dữ liệu trên chuỗi cho thấy ví liên quan vẫn có hoạt động tài chính sau khi Yu được cho là đã chết, cho rằng đây có thể là một trò lừa đảo rút lui mới. Nếu "sự kiện giả chết" là có thật, Zerebro có thể chỉ là một dự án Meme được đóng gói tinh vi hơn.

) Chuỗi AI Metis Hyperion + LazAI

Metis là một dự án Layer2 ETH lâu đời, điểm độc đáo của nó là mẹ và dì của người sáng lập Ethereum, V thần, là những đối tác sáng lập. Metis gần đây đã thông báo rằng mạng thử nghiệm "Hyperion AI Chain" của họ sẽ chính thức ra mắt vào ngày 14 tháng 5, thu hút sự chú ý của thị trường.

Hyperion nhằm giải quyết vấn đề của các L1 và L2 hiện tại khó đáp ứng nhu cầu tính toán quy mô lớn của các dự án WEB3 AI. Nó định hình một chuỗi mới phù hợp cho các dự án WEB3 AI hoặc các trò chơi tính toán hiệu suất cao, giải quyết các vấn đề mà đội ngũ phát triển đang phải đối mặt thông qua Metis SDK và Alith AI Agent framework. Hyperion vẫn sử dụng $Metis làm đồng tiền duy nhất, cho thấy đội ngũ Metis có thể thực sự muốn làm điều gì đó trong lĩnh vực AI.

Điều đáng chú ý hơn nữa là chuỗi AI thứ hai trong kế hoạch của Metis, LazAI. Đây sẽ là một Layer1 hoàn toàn mới, nhằm giải quyết cơ chế định giá giá trị của việc đóng góp dữ liệu từ cá nhân ( và tổ chức ) trên AI. LazAI tận dụng đặc điểm phi tập trung của blockchain, cho phép cá nhân giữ quyền sở hữu tất cả dữ liệu của mình và phân biệt giá trị cao thấp của các dữ liệu khác nhau thông qua thuật toán. "Lưu trữ phân loại dữ liệu cá nhân phi tập trung + Cơ chế định giá giá trị dữ liệu" có thể trở thành đặc điểm lớn nhất của LazAI, đại diện cho một hướng đi trong việc công nghệ WEB3 thay đổi những thiếu sót của thế giới WEB2.

Câu chuyện vĩ đại của Hyperion và LazAI thể hiện tham vọng của đội ngũ Metis trong lĩnh vực AI, và bối cảnh này cũng làm tăng niềm tin của thị trường vào những kế hoạch này.

![Từ khái niệm đến ứng dụng, nhìn lại cơn sốt đầu tư 5 làn sóng AI:]###https://img-cdn.gateio.im/webp-social/moments-d439e94891955d514e00cc03843ff293.webp###