Bắt đầu từ con số không để hệ thống hóa logic đầu tư của DePIN

GrayScale đã phát hành một báo cáo nghiên cứu về DePIN vào đầu năm nay, trong đó liệt kê các dự án DePIN chính và giá trị thị trường của chúng. Kể từ năm 2022, DePIN và AI luôn được coi là hai hướng đầu tư mới nổi trong tiền điện tử. Tuy nhiên, dường như vẫn chưa có một dự án thực sự đại diện nào trong lĩnh vực DePIN. Mặc dù Helium có thể được coi là một dự án hàng đầu, nhưng sự xuất hiện của nó thậm chí còn sớm hơn khái niệm DePIN; trong khi Bittensor, Render và Akash được đề cập trong báo cáo chủ yếu được phân loại vào lĩnh vực AI.

Tình huống này cho thấy, lĩnh vực DePIN thiếu một dự án đầu ngành đủ mạnh để nâng cao tiềm năng của toàn ngành. Do đó, lĩnh vực DePIN có thể vẫn tồn tại một số cơ hội đầu tư trong 1-3 năm tới.

Bài viết này sẽ bắt đầu từ con số không để hệ thống hóa logic đầu tư của DePIN, bao gồm lý do tại sao DePIN là một hướng đầu tư đáng chú ý, cũng như đưa ra một khung phân tích đơn giản. Do DePIN là một khái niệm tổng hợp, bao gồm nhiều lĩnh vực con khác nhau, nên bài viết này sẽ giải thích các khái niệm liên quan từ góc độ vĩ mô, đồng thời cũng sẽ đưa ra một số ví dụ cụ thể.

Tại sao lại quan tâm đến đầu tư DePIN

DePIN không chỉ là một từ khóa phổ biến

Trước tiên cần phải làm rõ, việc phi tập trung hóa cơ sở hạ tầng của thế giới vật lý không phải là một ý tưởng trống rỗng, cũng không chỉ đơn thuần là một "chiến lược kể chuyện", mà là điều có thể thực hiện được. Trong DePIN thật sự có những tình huống mà việc phi tập trung có thể "thực hiện" hoặc "tối ưu hóa" một số chức năng.

Dưới đây là hai ví dụ đơn giản:

Trong một trong những lĩnh vực chính của DePIN - ngành viễn thông, lấy thị trường Mỹ làm ví dụ, các nhà mạng truyền thống (như AT&T, T-Mobile) thường phải đầu tư một số tiền khổng lồ cho việc đấu giá giấy phép tần số và triển khai trạm phát sóng, với chi phí triển khai trạm phát sóng macro có bán kính phủ sóng từ 1-3 km dao động từ 200.000 đến 500.000 USD. Trong một cuộc đấu giá tần số 5G ở băng tần 3.45GHz của Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ vào năm 2022, một nhà mạng lớn đã đầu tư 9 tỷ USD, trở thành nhà mạng có mức đầu tư cao nhất. Mô hình hạ tầng do trung tâm hóa thống trị này dẫn đến giá dịch vụ viễn thông cao.

Một mạng di động nào đó đã thông qua hình thức cộng đồng crowdsourcing để phân chia chi phí ban đầu này cho từng người dùng, cá nhân chỉ cần mua thiết bị điểm phát sóng với giá 249 đô la hoặc 499 đô la để kết nối vào mạng, trở thành "nhà điều hành vi mô", và thông qua động lực từ token để thúc đẩy cộng đồng tự tổ chức mạng lưới, từ đó giảm tổng đầu tư. Chi phí triển khai một trạm phát sóng lớn của một nhà mạng lớn khoảng 200.000 đô la, trong khi mạng phi tập trung này có thể đạt được phạm vi phủ sóng tương tự chỉ với việc triển khai khoảng 100 thiết bị điểm phát sóng (tổng chi phí khoảng 50.000 đô la), giảm chi phí khoảng 75%.

Ngoài ra, trong lĩnh vực dữ liệu AI, các công ty AI truyền thống phải trả phí API lên tới 300 triệu USD/năm cho các nền tảng truyền thông xã hội để có được dữ liệu đào tạo, và phải nhờ đến dịch vụ đại lý dữ liệu chuyên nghiệp để thu thập dữ liệu. Không chỉ vậy, họ còn phải đối mặt với ngày càng nhiều hạn chế về bản quyền và kỹ thuật, khiến cho tính tuân thủ và đa dạng của nguồn dữ liệu trở nên khó khăn.

Một nền tảng dữ liệu phi tập trung đã phá vỡ khó khăn này thông qua việc thu thập dữ liệu web phân tán, cho phép người dùng chia sẻ băng thông nhàn rỗi bằng cách tải xuống tiện ích mở rộng trình duyệt, giúp thu thập dữ liệu từ các trang web công khai và nhận phần thưởng bằng mã thông báo từ đó. Mô hình này đã giảm đáng kể chi phí thu thập dữ liệu của các công ty AI, đồng thời đạt được sự đa dạng và phân bố địa lý của dữ liệu. Theo thống kê của nền tảng này, hiện có 109,755,404 địa chỉ IP từ 190 quốc gia tham gia vào mạng, đóng góp trung bình 1,000 TB dữ liệu Internet mỗi ngày.

Tóm lại, điểm khởi đầu cơ bản để đầu tư vào hướng DePIN này là: cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung có cơ hội làm tốt hơn cơ sở hạ tầng vật lý truyền thống, thậm chí là làm những điều mà phương thức truyền thống không thể thực hiện.

là điểm giao thoa giữa cơ sở hạ tầng và ứng dụng cho người tiêu dùng

Là hai trụ cột chính của đầu tư tiền điện tử, hạ tầng và ứng dụng tiêu dùng đang phải đối mặt với một số vấn đề riêng.

Các dự án cơ sở hạ tầng thường có hai đặc điểm: Thứ nhất, thuộc tính kỹ thuật rất mạnh, ví dụ như các công nghệ ZK, FHE, MPC có ngưỡng cao, nhận thức của thị trường có sự thiếu kết nối nhất định. Thứ hai, ngoài các dự án quen thuộc như Layer1/2, cầu nối chéo chuỗi, staking có thể tiếp cận trực tiếp người dùng cuối, phần lớn cơ sở hạ tầng thực sự hướng đến doanh nghiệp. Ví dụ như công cụ phát triển, lớp khả dụng dữ liệu, oracle, bộ xử lý đồng, v.v., tương đối xa rời người dùng.

Hai điểm này khiến cho các dự án cơ sở hạ tầng rất khó để thu hút sự chú ý của người dùng, khả năng lan tỏa kém. Mặc dù cơ sở hạ tầng chất lượng cao có một mức độ phù hợp nhất định với thị trường sản phẩm và doanh thu, có khả năng tự trang trải trong các chu kỳ, nhưng trong tình trạng thị trường khan hiếm sự chú ý, việc thiếu sự quan tâm khiến cho việc niêm yết sau này trở nên khó khăn.

Xem lại, các ứng dụng cho người tiêu dùng có lợi thế tự nhiên trong việc thu hút sự chú ý vì chúng trực tiếp hướng đến người dùng cuối. Tuy nhiên, các khái niệm mới rất dễ bị thị trường bác bỏ, thậm chí sau khi các xu hướng nóng chuyển đổi có thể giảm sút nghiêm trọng. Những dự án này thường rơi vào vòng lặp từ việc kể chuyện dẫn dắt đến bùng nổ ngắn hạn, rồi đến suy giảm do bị bác bỏ, và có vòng đời ngắn.

Tăng trưởng, sự chú ý, và niêm yết đồng tiền là những vấn đề được thảo luận rất nhiều trong chu kỳ này. Xét một cách tổng thể, DePIN có thể giải quyết tốt hơn những khó khăn liên quan đến hai điểm nêu trên, tìm ra điểm cân bằng.

1. DePIN được xây dựng dựa trên nhu cầu thực tế trong thế giới vật lý, chẳng hạn như năng lượng, mạng không dây, v.v., các dự án DePIN chất lượng cao có sự phù hợp vững chắc với thị trường sản phẩm và doanh thu, khó bị bác bỏ và dễ dàng được thị trường hiểu. Chẳng hạn, một dự án viễn thông cung cấp gói dữ liệu không giới hạn 30 đô la mỗi tháng, rõ ràng rẻ hơn so với các gói dịch vụ mà các nhà cung cấp truyền thống cung cấp.

2. DePIN cũng có nhu cầu sử dụng từ phía người dùng, có thể thu hút sự chú ý. Ví dụ, người dùng có thể tải xuống tiện ích mở rộng trình duyệt của một nền tảng dữ liệu nào đó để đóng góp băng thông nhàn rỗi của mình, hiện tại nền tảng này đã tiếp cận được 2,5 triệu người dùng cuối, và nhiều người trong số họ không phải là người dùng gốc của tiền điện tử. Các lĩnh vực khác như eSIM, WiFi, dữ liệu trên xe hơi cũng tương tự, rất gần gũi với người dùng.

Khung đầu tư DePIN

hướng

Chỉ từ trực giác, 5G và mạng không dây là thị trường lớn, dữ liệu trên xe và dữ liệu thời tiết là thị trường nhỏ. Từ phía cầu, xem liệu có phải là nhu cầu thiết yếu (5G) hay nhu cầu mạnh mẽ. Hơn nữa, do phần thị trường của 5G trong thị trường truyền thống rất lớn, ngay cả khi DePIN có thể nắm bắt một phần nhỏ trong số đó, thì theo quy mô của tiền điện tử, dung lượng thị trường cũng rất đáng kể.

sản phẩm

Theo báo cáo của một tổ chức nghiên cứu, mô hình DePIN đặc biệt phù hợp với các ngành có yêu cầu vốn cao, ngưỡng gia nhập cao, cấu trúc độc quyền rõ ràng và tài nguyên sử dụng chưa hiệu quả. Việc trả lời câu hỏi về mức độ phù hợp của sản phẩm với thị trường về cơ bản nhìn vào hai điểm.

Tại đầu cung, DePIN có làm được những điều mà trước đây không thể làm, hoặc có ưu điểm nổi bật hơn so với các giải pháp hiện có (chi phí, hiệu quả, v.v.). Chẳng hạn, trong lĩnh vực thu thập bản đồ của một dự án thu thập bản đồ, thu thập bản đồ truyền thống ít nhất có ba vấn đề lớn:

• Truyền thống phụ thuộc vào đội xe chuyên nghiệp và đánh dấu bằng tay, chi phí cao và khả năng mở rộng kém.
• Một dịch vụ bản đồ nổi tiếng có chu kỳ cập nhật dài, tỷ lệ phủ sóng ở các khu vực xa xôi thấp.
• Nhà cung cấp dịch vụ bản đồ tập trung độc quyền quyền định giá dữ liệu

Dự án phi tập trung này cho phép người dùng thu thập dữ liệu thông qua việc bán camera hành trình, biến việc thu thập dữ liệu thành những gì người dùng đang làm hàng ngày khi lái xe thông qua mô hình crowdsourcing. Thông qua việc khuyến khích bằng mã thông báo, hướng dẫn người dùng ưu tiên phân bổ tài nguyên vào các khu vực có nhu cầu cao.

Ở phía cầu, sản phẩm mà DePIN cung cấp phải có nhu cầu thị trường thực sự, tốt nhất là có ý định chi trả mạnh mẽ. Ví dụ tương tự, dự án bản đồ có thể bán dữ liệu bản đồ cho các công ty tự lái, logistics, bảo hiểm và chính quyền địa phương, nhu cầu chính được xác minh.

Về phần cứng, một tổ chức đầu tư đã đề cập đến phần cứng trong bài viết năm 2023. Tác giả ở đây xin kết hợp bổ sung một vài quan điểm.

Thời gian của phần cứng có thể được tóm tắt là "sản xuất - bán - phân phối - bảo trì".

Sản xuất

Dự án tự thiết kế và sản xuất phần cứng, hay sử dụng phần cứng hiện có? Ví dụ, một dự án truyền thông cung cấp hai loại điểm phát sóng riêng, cũng hỗ trợ tích hợp mạng WiFi hiện có. Hoặc các dự án DePIN liên quan đến tính toán và lưu trữ, có thể sử dụng trực tiếp các card đồ họa và ổ cứng hiện có.

Bán hàng

Giá niêm yết của sản phẩm bán ra có nghĩa là người dùng sẽ tính toán thời gian hoàn vốn dựa trên lợi nhuận tiềm năng. Một dự án truyền thông có giá bán điểm phát sóng di động gia đình là 249 đô la Mỹ, trong khi một thiết bị thu thập dữ liệu trên xe có giá 1.331 đô la Mỹ.

Phân phối

Phân phối như thế nào? Phân phối liên quan đến nhiều yếu tố không chắc chắn: thời gian logistics, chi phí vận chuyển, cũng như chu kỳ giao hàng từ khi bắt đầu bán trước, v.v. Đối với các dự án nhắm đến toàn cầu, thiết kế và phương pháp phân phối không hợp lý có thể làm chậm tiến độ của dự án một cách đáng kể.

Bảo trì

Người dùng cần làm gì để bảo trì phần cứng? Một số thiết bị có thể gặp phải tình trạng khấu hao hoặc hao mòn. Ví dụ đơn giản nhất về bảo trì là một nền tảng dữ liệu, người dùng chỉ cần tải xuống tiện ích mở rộng trình duyệt mà không yêu cầu thao tác nào khác; hoặc một điểm nóng của một dự án truyền thông, chỉ cần cài đặt đơn giản là có thể hoạt động liên tục. Nếu có liên quan đến năng lượng mặt trời, có thể sẽ phức tạp hơn.

Xét về những điểm trên, mô hình đơn giản nhất là trực tiếp sử dụng băng thông mạng hiện có, không cần sản xuất và phân phối, người dùng có thể bắt đầu mà không cần rào cản, cũng không cần bán hàng, điều này giúp mở rộng nhanh chóng mạng lưới trong giai đoạn đầu của dự án.

Quả thật, nhu cầu về phần cứng của các dự án ở mỗi hướng là khác nhau. Nhưng phần cứng ảnh hưởng đến ma sát trong việc áp dụng ban đầu. Ma sát càng nhỏ càng tốt trong giai đoạn đầu của dự án, và khi dự án trưởng thành, một số ma sát có thể mang lại sự giữ chân và một mức độ liên kết nhất định. Đối với các nhóm khởi nghiệp, cần phải kiểm soát lựa chọn con đường và đầu tư tài nguyên về phần cứng, tiến dần từng bước chứ không phải làm một lần cho xong.

Hãy tưởng tượng, nếu "sản xuất - bán hàng - phân phối - bảo trì" đều không dễ dàng, thì trừ khi có những động lực rất mạnh mẽ và chắc chắn, tại sao người dùng lại muốn tham gia?

Kinh tế token

Thiết kế cơ chế token là một trong những phần thách thức nhất của dự án DePIN. Khác với các dự án ở các lĩnh vực khác, DePIN cần phải khuyến khích các bên tham gia mạng lưới ngay từ giai đoạn đầu, vì vậy cần phải phát hành token ở giai đoạn rất sớm của dự án. Chủ đề này phù hợp để mở một bài viết mới làm một số nghiên cứu trường hợp, bài viết này sẽ không mở rộng thêm nữa.

đội

Trong phân bổ đội ngũ, người sáng lập cần ít nhất một người có nền tảng sau: một là đã làm việc tại các công ty truyền thống trong lĩnh vực này và có kinh nghiệm phong phú, phụ trách các vấn đề thực tế như công nghệ và sản phẩm; hai là có kiến thức về tiền mã hoá, hiểu biết về kinh tế token và xây dựng cộng đồng, phân biệt sở thích và mô hình tâm lý giữa người dùng tiền mã hoá và người dùng không phải tiền mã hoá.

khác

Các vấn đề quản lý, chẳng hạn như việc thu thập hình ảnh và dữ liệu đường bộ ở một số khu vực rõ ràng là rất nhạy cảm.

Tóm tắt

Tiền điện tử trong chu kỳ này không thực sự có ứng dụng "phá vỡ vòng tròn", dường như chúng ta còn xa vời việc thu hút người dùng bên ngoài vòng tròn. Một số ứng dụng tiền điện tử cung cấp động lực ngắn hạn là lý do người dùng sử dụng chúng, nhưng không thể bền vững. Và các lợi ích kinh tế phát sinh từ DePIN có khả năng thay thế cơ sở hạ tầng truyền thống từ phía người dùng, từ đó đạt được tính bền vững cho ứng dụng và thực hiện việc áp dụng quy mô lớn.